Contact
Menu
Vakkennis

Waarom zouden we nog lezen (en schrijven)?

‘Met Kinderboekenweek leren kinderen wat een boek is’. De nieuwskop van De Speld is lollig bedoeld, maar stipt een belangrijke kwestie aan. Het lijkt steeds minder vanzelfsprekend en ‘nodig’ om tijd en energie te steken in lezen. En dan bedoel ik écht lezen: aandachtig, zonder afgeleid te worden door – ik noem maar wat – het digitale. Toch blijft het belangrijk.

door Charlotte Verloop

We krijgen er steeds nieuwe middelen bij om ons te vermaken en te informeren: YouTube, Siri, Facetime… Wie niet wil of kan lezen, hoeft er bijna niet meer aan. Desondanks stijgt de boekenverkoop in Nederland, aldus de Leesmonitor. We doen nog altijd aan (Kinder)boekenweek. En er zijn nog steeds mensen die het aandurven te schrijven voor hun brood. Gelukkig maar, want er zijn veel redenen om te blijven lezen. Om te blijven kiezen voor geschreven taal.

  • Lezen verbetert je brein
    Lezen is als sporten – voor je brein dan. Je gebruikt je hersenen namelijk actief als je leest. Je maakt bijvoorbeeld mentale beelden van wat er op papier staat, en die beelden verdwijnen niet als je je boek dichtklapt. Lees je, dan verrijk je je brein dus met voorstellingen van allerlei situaties, en die kunnen je helpen in de realiteit. Door je brein zo te laten ‘sporten’, kun je de kans op onder andere dementie verkleinen.Daar komt nog bij dat je heel vaak nieuwe woorden leert en informatie tot je neemt als je leest. En hoe meer kennis je hebt, hoe beter je je weg kunt vinden in de maatschappij. Niet alleen kun je meer begrijpen, je gaat ook makkelijker uitdagingen aan en je lost dilemma’s soepeler op. Collega Job Leene leest graag non-fictie, “Zoals over de Amerikaanse politiek, waarin ik erg geïnteresseerd ben. Boeken hierover gaan veel dieper en geven meer details dan een documentaire op tv. Je valt niemand lastig als je in een kamer met anderen een boek leest, je hebt ‘m helemaal voor jezelf. En een derde voordeel van een boek lezen: je kunt het makkelijk wegleggen als je qua informatie even aan je taks zit.”
  • Tekst is een uniek middel
    Als tekstschrijver kan ik in een tekst kwijt wat ik niet in andere middelen kwijt kan. Onlangs werkte ik bijvoorbeeld mee aan een afsluitend (e-)magazine voor het Meerjarenprogramma Ontsnippering. Ik sprak meerdere betrokkenen en bedacht voor hun verhalen een passende vorm. Bij het ene verhaal past een dubbelinterview; bij het andere zijn korte quotes beter. Door ook nauwkeurig de woorden en toon te kiezen, probeerde ik helder en authentiek op papier te krijgen wat anderen kwijt wilden over het programma. Het resultaat: een bundel vol persoonlijke verhalen, om op je gemak te lezen.Aanvullend werd een video gemaakt. Ook daarin kwamen verschillende betrokkenen aan het woord. Tóch is de sfeer en toon van een video altijd anders dan die van teksten. En de doelgroep beleeft een video anders dan teksten. Onder andere daarom is een combinatie juist zo mooi.
  • Lezen is leuk
    Lezen kan ook gewoon heel leuk zijn. Zelf sla ik echt voor mijn plezier een boek open. Zo ook mijn collega Laura: “Vanaf de bank beleef ik hele avonturen; heerlijk. Ik lees elke avond, het is voor mij de beste ontspanning. Het voordeel vind ik daarbij dat je met een boek zelf bepaalt hoe lang je ermee bezig bent, terwijl dat bij een film of aflevering van een serie voor jou wordt bepaald. Ook mijn kinderen vinden lezen of voorgelezen worden heel erg leuk; voorlezen is bij ons thuis onderdeel van ons avondritueel.” Hoe meer je hebt ervaren dat lezen leuk kan zijn, des te meer ga je lezen en des te groter worden de positieve effecten.
  • Meer lezen = minder stressen
    Lezen is een goed medicijn tegen stress. Sommige onderzoeken tonen zelfs aan dat lezen beter werkt om stress te verlagen dan een rondje lopen of luisteren naar rustgevende muziek. Waarom? Lezen vraagt veel concentratie, en als je in een goed boek zit, stap je even uit de realiteit. Daardoor vermindert spanning op je spieren vanzelf en daalt je hartslag.
  • Lezen maakt tolerant en open
    Met name het lezen van fictie maakt je toleranter en zorgt ervoor dat je meer open staat voor andere perspectieven dan het jouwe. Misschien ben je het helemaal niet eens met de personages die langskomen in je verhaal, maar door erover te lezen, leef je je wel in. Onze hersenen maken namelijk weinig onderscheid tussen ervaringen die we zelf meemaken en waar we over lezen: op mri-scans is te zien dat bij lezen over ervaringen dezelfde hersengebieden actief worden als wanneer we zelf ervaringen opdoen. Én we trainen bij het begrijpen van verhalen dezelfde neurale netwerken als die voor het leggen van contacten.
  • Lezen helpt je beter schrijven
    Lezen doet beter schrijven. Niet alleen omdat je woordenschat groeit, maar ook omdat je leert van andere schrijvers. Je ziet hoe zij zinnen opbouwen, spanning creëren, aanzetten tot nadenken, grappige constructies maken, enzovoort. Dat is ook voor niet-professionele schrijvers handig. Iedereen schrijft en leest immers mails, om maar wat te noemen.

Maar wat als je lezen moeilijk vindt?

We moeten blijven lezen, óók als we het nog niet kunnen of het heel moeilijk vinden, vindt Martijn van der Wind, de oprichter en trainer van de Leene Communicatie Academie. Waarom? En hoe dan? Ik vroeg het Martijn.

“Vergelijk lezen met leren fietsen of leren schaatsen. Alleen door het te doen, word je er beter in. Lezen is echt een vaardigheid; blijvend onderhoud is nodig om op niveau te blijven. Natuurlijk helpt het je niet om ver boven je eigen niveau te lezen, het werkt ook niet om ver boven je niveau te gaan schaatsen. Begin op een behapbaar niveau, en gun jezelf de tijd om beter te worden.

Om te oefenen met lezen, raad ik vaak het volgende aan. Kijk het journaal, en lees vervolgens op Nu.nl een nieuwsbericht over een van de besproken onderwerpen. Woorden die je niet kent, zoek je op in het woordenboek. Zo geef je jezelf de kans om te lezen met de context die je hebt gekregen door het journaal te kijken. En je breidt op een behapbare manier je woordenschat uit.

Wie met laaggeletterden te maken heeft, raad ik aan om hen tijd te gunnen om zelf te lezen. Het is heel verleidelijk om voor te lezen als je merkt dat de ander er moeite mee heeft. En verder: besef dat het niet vanzelfsprekend is dat iemand kan lezen, of dat iemand lezen leuk vindt. Laaggeletterden vinden het vaak erg leuk als ze uiteindelijk zelf een boek kunnen lezen, zelfs al kost dat veel tijd en moeite.”

Lees wat we verder te vertellen hebben